اولین و مهمترین اختراع بشر اولیه قطعاً ابزارهای برنده بوده است، که پایه ابداع و اختراع خیلی از ابزار مهم دیگر مانند لباس، چرخ، ابزار جنگ و شکار و… میباشد.
هنوز هم با گذشت میلیونها سال چاقو جزو ابزار پایه و غیر قابل جایگزین برای بشر به حساب می آید،کاربرد چاقوها و به صورت کلی تر ابزار برنده دامنه بسیار وسیعی را در بر میگیرند، از علم پزشکی و نظامی گرفته تا صنایع تولیدی، قصابی ها، هتلها و رستورانها و…
با گذشت زمان و همراه با پیشرفت در تمامی علوم و صنایع، چاقو ها هم از این موضوع مستثنا نبوده و چه از نظر طراحی و چه از نظر متریال دچار تهولات بسیار زیادی شده اند.
تا قبل از دست پیدا کردن بشر به فلز چاقوهای اولیه از طریق شکستن سنگها و لبه دادن به آن ساخته میشد، جالب است بدانید که هنوز هم بعد از گذشت هزاران سال در علم پزشکی از سنگ آتشفشانی اُبسیدین بدلیل تیزی پذیری بسیار زیاد برای تولید تیغ های جراحی استفاده میشود.
برای مشاهده و خرید بهترین و پرکاربردترین چاقو و ابزار سفری در فروشگاه میلاد اسپرت روی صفحه “چاقو و ابزار” کلیک کنید.
در بحث طبیعتگردی کوهنوردی و سفرهای خارج از خانه هم نیاز به یک چاقوی با کیفیت جزو نیازهای اساسی و حیاتی بوده که نمیتوان از آن چشم پوشی کرد.
برای خرید یک چاقوی با کیفیت نیازمند دانستن یکسری اطلاعات کلی میباشیم که ما در این مقاله سعی کرده ایم به آنها بپردازیم:
دسته بندی چاقو ها
از نظر کلی چاقو ها به دو دسته چاقوهای تاشو و چاقوهای تیغه ثابت تقسیم میگردند.
چاقوهای تیغه ثابت(fixed blade)
قدیمی ترین و پرکاربردترین نوع ساخت چاقو مدل تیغه ثابت است همانگونه که از اسمشان پیداست این مدل چاقوها دارای تیغه ای ثابت بوده و از یک دسته و تیغه برنده تشکیل میشود.
بدلیل ثابت و یک تیکه بودن تیغه ها نسبت به مدل تاشو یا فولدینگ استقامت بیشتری در ضربه و کارهای سخت دارند البته این استقامت به نوع قرار گرفتن تیغه در دسته یا زبانه(tang) ارتباط مستقیم دارد.
از نظر قرار گرفتن تیغه در دسته تنوع ساخت و سبکهای زیادی وجود دارد ولی پرکاربردترین و مهمترین آنها عبارت اند از دو مدل فول تانگ(full tong) و هیدن تانگ (hiden tang) که بقیه مدلهای زبانه زیر مجموعه این دو مدل قرار میگیرند.
فول تانگ (full tong)
در این مدل زبانه چاقو تا انتهای دسته امتداد دارد از نظر استحکام و مقاومت بخصوص در برابر ضربه و شوک مقاومت بالایی دارد ولی از معایب آن میتوان به سنگین تر شدن دسته قدرت مانور کمتر برای طراحی دسته اشاره کرد این مدل بیشتر برای چاپرها و کاردهای بقا مناسب است.
هیدن تانگ (hiden tang)
در این مدل زبانه چاقو باریک بوده و داخل دسته بصورت مخفی جای میگیرد،قدرت مانور بیشتر برای طراحی دسته و سبکتر بودن از محاسن این مدل بوده و از معایب آن میتوان به استقامت پایینتر نسبت به مدل فول تانگ و سخت تر بودن جای گذاری و تعویض دسته اشاره کرد.
شکل تیغه(shape)
از نظر شیپ تیغه ها تنوع بسیاری بالایی دارند ولی دو مدل کلیپ پویینت و دراپ پویینت از نمونه های پرکاربرد و پرطرفدار در بین مصرف کنندگان و تولیدکنندگان چاقو بوده و ما هم به همین دلیل فقط به توضیح این دو مدل خواهیم پرداخت:
کلیپ پویینت (clip point)
بطور سنتی در این شیپ تیغه چاقو از قسمت پشت تا نزدیک به یک سوم تا یک چهارم تیغه امتداد داشته و در این نقطه به قسمت نوک در راستا بالا یا پایین محور اصلی بصورت مستقیم یا منحنی برش میخورد و باریکتر میشود ممکن است در این قسمت یک لبه کاذب یا اصطلاحاً فالس ادج(false edg) هم داده شود که در این صورت قدرت نفوذ و سوراخ کردن آن را بالا میبرد،این سبک تیغه دارای کنترل در برش و قدرت سوراخ کنندگی بیشتری نسبت به دراپ پویینت است.
از معایب این شیپ میتوان بدلیل نازک شدن در قسمت نوک تیغه و احتمال آسیب دیدگی بیشتر در این قسمت نام برد،معروفترین چاقوهای ساخته شده با این شیپ کاردهای بووی سنتی امریکایی است که طرفداران زیادی هم دارد.
دراپ پویینت(drop point)
اولین بار از این شیپ در ساخت چاقوهای شکاری ساخت باب لاو لس استفاده گردید و پس از مدتی به یکی از پرطرفدارترین شیپها بخصوص در بین شکارچیان و طبیعتگردان تبدیل شد.
در این شکل تیغه از قسمت دسته به سمت نوک با یک منحنی ملایم تراش میخورد بدلیل شکم دار بودن تیغه و طولانی بودن لبه برشی دارای دقت در برش و عمق برش بالا میباشد.
برای مشاهده و خرید بهترین و پرکاربردترین چاقو و ابزار سفری در فروشگاه میلاد اسپرت روی صفحه “چاقو و ابزار” کلیک کنید.
در این شیپ بدلیل ضخامت تیغه در قسمت نوک تیغه استقامت بالاتری بوده و بیشتر کاردهای بقا و بوشکرفت نیز به همین دلیل از این شیپ استفاده میکنند چاقوهای بوشکرفت اسکاندیناوی که جزو معروف ترین و محبوبترین چاقوهای بوشکرفت اند از این شیپ استفاده میکنند.
گرایند تیغه
یکی دیگر از موارد مهم و کاربردی برای یک تیغه «گرایند» یا نوع تراش لبه برنده چاقو است.
در صنعت چاقوسازی گرایندهای مختلف و متنوعی وجود دارند ولی چهار مدل گرایند:فول فلت،اسکندی،کانوکس و هالو از مدلهای پر کاربردتر میباشند که در ذیل به آنها خواهیم پرداخت:
فول فلت(full flat)
پر کاربرد ترین و قدیمی ترین گرایند مورد استفاده در ساخت چاقوها فول فلت میباشد و تقریبا در تمامی مدلهای کاربردی چاقو از شکاری و بوشکرفت تا کارد سرآشپز و مدلهای قصابی از این گرایند استفاده میشود.
در این گرایند تیغه از پشت تا لبه بصورت صاف و یک تکه گرایند میخورد از محاسن این گرایند میتوان به تیزی پذیری بالا و تندی در برش(میزان برش با یک فشار مشخص) نسبت به گرایندهای دیگر اشاره کرد ولی به دلیل نازک بودن لبه برشی احتمال آسیب دیدگی و لب پر شدن در این گرایند بیشتر خواهد بود.
اسکندی(scandi)
این گرایند همانطور که از اسمش پیداست مربوط به منطقه اسکاندیناوی بوده و چاقوهای سنتی ساخته شده در این منطقه مانند چاقوهای سبک پوکت و سامی از این گرایند استفاده میکنند،اما به دلیل کابرد بالایشان بخصوص برای چاقوهای بوشکرفت در بین سازندگان چاقو بسیار پر طرفدار میباشد به طوری که اکثر چاقوهای بوشکرفت با این گرایند ساخته شده و میتوان گفت به یک استاندارد برای چاقوهای بوشکرفت تبدیل گردیده است.
در این گرایند تیغه از وسط مستقیم به سمت لبه تراش میخورد علاوه بر تیزی پذیری و حفظ لبه خوب بدلیل گوه ای بودن برای باتونینگ و فدراستیک کردن چوبها برای برپایی آتش و ساخت ابزار بسیار مناسب اند و به خاطر ضخامت بیشتر لبه مقاومت بالاتری هم در ضربه دارند،از معایب این گرایند هم میتوان به سخت تر بودن ریشارپ تیغه اشاره کرد.
هالو گرایند(hollow grind)
این گرایند از قسمت پشت تیغه بصورت مقعر تا لبه تراش میخورد در گذشته بدلیل نازک بودن لبه برشی و تیزی پذیری و حفظ لبه بسیار بالا از این گرایند فقط برای تیغ های اصلاح استفاده میشد.
در صنعت چاقو سازی اولین بار این گرایند در برند چاقوهای شکاری باب لاولس استفاده گردید البته با تغییر در زاویه گرایند و زیاد کردن زاویه مقعر و قطر تیغه، این تغییرات با استقبال زیادی بخصوص برای ساخت چاقوهای شکاری مواجه گردید و برندهای مطرح دیگری هم مانند باک از این گرایند در تولید چاقوهای خود استفاده میکنند.
هالوگرایند بیشتر مناسب چاقوهای شکاری میباشد از معایب آن هم مانند گرایند فول فلت میتوان به استحکام کمتر در لبه برشی نام برد.
کانوکس(convex)
این گرایند بر عکس هالو گرایند بوده و تیغه از قسمت پشت تا لبه بصورت محدب تراش میخورد این گرایند بدلیل ضخامت لبه برشی بیشتر مناسب تبر، چاپر و کلاً تیغه هایی که بیشتر برای ضربه زدن کاربرد دارند مناسب است.
البته به دلیل حالت گوه ای برای باتونینگ کردن چوب هم مناسب بوده به همین دلیل از این گرایند در ساخت چاقوهای بوشکرفت و بقا هم استفاده میشود.
از معایب این گرایند میتوان به سختی در تیزکاری و تیزی پذیری کمتر اشاره کرد که البته با کمتر شدن قطر تیغه شدت این معایب هم کمتر خواهند شد.
برای مشاهده و خرید بهترین و پرکاربردترین چاقو و ابزار سفری در فروشگاه میلاد اسپرت روی صفحه “چاقو و ابزار” کلیک کنید.
آلیاژ تیغه
در گذشته تنوع آلیاژی چندانی برای ساخت تیغه ها وجود نداشت برای همین ممکن است چاقوهای باستانی ساخته شده با فلزاتی مانند برنز، مس یا مفرغ هم دیده باشید.
با کشف فولاد تحول زیادی در ساخت چاقو و کلا تیغه های برنده بوجود آمد تیغه های فولادی با ترکیبات آلیاژی متنوع و قابلیت های مختلف هم اکنون در دسترس بوده و بنا به استفاده های مختلف از آنها استفاده میشود.
به طور کلی فولاد های مورد استفاده در صنعت چاقو سازی به دو دسته فولاد های ضد زنگ و فولادهای کربنی تقسیم میگردند که در ذیل به تفصیل به آنها خواهیم پرداخت:
فولادهای ساده کربنی(carbon steel)
جزءقدیمی ترین نمونه های فولاد ساخته شده بدست بشر بوده و از مهمترین مشخصه آنها عدم مقاومت به رطوبت و امکان زنگ زدن در آنهاست.
با وجود این عیب که شاید برای برخی افراد قابل تحمل نباشد به دلیل عملیات حرارتی ساده تر، قدرت تیز شوندگی بیشتر و ریشارپ آسان باز هم طرفداران مخصوص به خود را در بین طبیعتگردان حرفه ای دارند.
مدرسین بوشکرفت و بقا در شرایط سخت مشهوری مانند ری میرز، دِیو کانتربری و کودی لاندن این آلیاژها را برای چاقوهای خود مناسب تر میدانند، علاوه بر این هنوز چاقوهای گران قیمت و حرفه ای سرآشپزان سوشی ژاپنی از فولادهای کربنی ساخته میشود.
فولادهای ضد زنگ(stainless steel)
این نمونه فولاد ها که با نامهای استینلس استیل (stainless steel) یا اینوکس (inox) شناخته میشوند، همانگونه که از اسمشان مشخص است در برابر رطوبت و زنگ زدگی مقاومت بالایی دارند.
این قابلیت بدلیل اضافه شد آلیاژ کروم در آنها میباشد، البته آلیاژ های دیگری مانند نیکل و وانادیوم هم به بالابردن این قابلیت کمک میکند، ولی استاندارد تعریف شده برای فولادهای ضد زنگ داشتن میزان حداقل 13 درصد کروم در آنها است.
وجود درصد بالای آلیاژ کروم معایبی نیز دارد، مانند درشت دانه شدن فولاد و در نتیجه احتمال بیشتر شکستگی و پایین آمدن چقرمگی، تیزی پذیری و حفظ لبه کمتر نسبت به تیغه های ساده فولادی و کم کروم.
انجام عملیات حرارتی آنها نیز سخت تر و مستلزم به داشتن امکانات تخصصی میباشد.
البته با پیشرفت تکنولوژی تا حدود زیادی این معایب بر طرف شده اند و سوپر آلیاژهایی مانند zdp-189 و سری sxxv تا حدود بسیار زیادی این مشکلات را ندارند.
سختی تیغه(hardness(HRC
یکی از مؤلفه های مهم در انتخاب چاقو میزان سختی تیغه است که برای تیغه های برنده از مقیاس راکول سی استفاده میگردد.
این استاندارد با دستگاه سختی سنج در مقیاس راکول اندازه گیری میشود و عدد بدست آمده بر اساس مقاومت فولاد در برابر فشار بر یک نقطه در عمق خاص محاسبه میگردد.
برای چاقو این عدد باید بیشتر از 45 راکول سی باشد البته این عدد حداقل بوده و هر چه سختی تیغه بالاتر باشد تیزی پذیری و حفظ لبه بالاتری نیز خواهد داشت ولی میزان چقرمگی و مقاومت به ضربه آن هم کمتر خواهد بود.
بنابراین تیغه های سخت تر چقرمگی کمتری دارند، با این فرمول میتوان گفت آلیاژهایی با سختی بالا بیشتر مناسب ساخت تیغه های کوتاه تر اند تا تیغه های بلند و چاپرها.
در جدول زیر میزان سختی برخی آلیاژ های پرکاربرد را نشان داده ایم:
حفظ لبه(edg retention)
یکی دیگر از خواص مهم برای یک تیغه خوب میزان حفظ لبه اولیه بعد از مصارف روتین میباشد.
هر چه حفظ لبه یک تیغه بالاتر باشد زمان آماده به کار و اطمینان در استفاده بیشتری خواهد داشت در جدول زیر میزان حفظ لبه آلیاژ های مختلف را بررسی کرده ایم:
چقرمگی
به مقاومت یک تیغه در برابر شوک، خم شدن و شکستن چقرمگی گفته میشود یا به طور خلاصه میزان مقاومت یک تیغه در برابر فشار تا قبل از خم شدن و شکستن چقرمگی نام دارد.
این مورد بخصوص برای چاپرها و چاقوهایی با تیغه بلند بسیار مهم و حیاتی میباشد.
در جدول زیر میزان چقرمگی آلیاژهای مختلف را برای شما نشان داده ایم:
دسته چاقو(handle)
متریال استفاده شده در ساخت دسته چاقو ها به دو دسته مواد طبیعی و مصنوعی تقسیم میگردد:
مواد طبیعی
مانند چوب، استخوان، شاخ و سُم حیوانات که از گذشته ها مورد استفاده قرار میگرفته و با وجود پیشرفت در تولید مواد مصنوعی هنوز هم طرفداران خود را داشته و مور استفاده قرار میگیرند.
علاوه بر دوام و زیبایی یک حس اصالت و سنتی بودن را هم با خود دارد، ولی از نظر دوام و مقاومت نسبت به مواد مصنوعی دارای دوام کمتری بوده و نیاز به نگهداری و مراقب بیشتری دارند.
مواد مصنوعی
استفاده از مواد مصنوعی در ساخت دسته چاقو ها طیف گسترده تری دارد، مانند مواد پلیمری و نایلونی، فنولیک و فایبرگلاس انواع فلزها مانند آلومینیوم آنودایز، استیل ضدزنگ تیتانیوم و مواد کامپوزیتی مانند G10 و MICARTA
غلاف چاقو
غلاف حکم یک کیف برای حمل چاقو را دارد و این قابلیت را به شما میدهد تا بسته به نوع حمل تعریف شده برای آن بصورت های مختلف مانند گردنی، نصب بر روی پا و کفش و پر کاربردترین مدل که نصب بر روی کمربند است از آن استفاده نمایید.
وجود غلاف برای هر دو مدل چاقوهای تاشو و تیغه ثابت مفید است ولی در مدلهای تیغه ثابت اهمیت آن بیشتر بوده و تقریباً میتوان گفت حمل این چاقوها بدون غلاف امکان پذیر نخواهد بود.
غلافها از متریالهای مختلفی ساخته میشوند از مواد طبیعی مانند چرم و پوست یا چوب گرفته تا مواد مصنوعی مانند پلیمر پلاستیک، کایدکس و نایلونهای تقویت شده.
چاقوهای تاشو(folding knife)
به چاقوهایی که قابلیت جمع شدن تیغه را داشته باشند تاشو میگویند طرحها و مدلهای زیادی از این مدل وجود دارد مانند مدلهای فنری پرشی، تیغه خروج مستقیم(OTF) تاشو از بغل و چاقوهای پروانه ای(BALISONG) که از این موارد برای بحث طبیعت گردی و کوهنوردی مدلهای تاشو از بغل پرکاربردتراند.
برای مشاهده و خرید بهترین و پرکاربردترین چاقو و ابزار سفری در فروشگاه میلاد اسپرت روی صفحه “چاقو و ابزار” کلیک کنید.
چاقو های تاشو از نظر شیپ گرایند آلیاژ تیغه و متریال دسته همانند مدلهای تیغه ثابت اند، تفاوت انها فقط در مکانیزم باز شدن و قفل تیغه است تنوع قفلهای چاقو بسیار زیاد اند ولی دو مدل لاینر لاک و بک لاک پرکاربردتر و با حجم تولید بیشتری اند که به تفصیل به آنها خواهیم پرداخت:
بک لاک(back lock):
این قفل جزو پرکاربردترین و قدیمی ترین قفلهای ساخته شده برای چاقوهای تاشو بوده و مکانیزم قفل و کلید آزاد کردن آن هر دو در پشت دسته قرار گرفته اند در تصاویر زیر بیشتر با عملکرد این قفل آشنا خواهید شد.
لاینرلاک(liner lock)
مکانیزم عملکرد این قفل مبتنی با آستر چاقو بوده به این صورت که یک قسمت از آستر برش خورده و به حالت فنری هنگام باز شدن تیغه در فضای خالی قرار گرفته و باعث قفل شدن تیغه میشود.
برای باز شدن تیغه هم با کنار زدن آستر تیغه آزاد شده و جمع میگردد از محاسن این قفل قابلیت بستن تیغه با یک دست را میتوان نام برد در تصاویر زیر میتوانید بیشتر با عملکرد این قفل آشنا شوید:
مکانیزم باز شدن تیغه ها
برای باز کردن تیغه مکانیزمهای فراوانی وجود دارد که مورد استفاده شرکتهای مختلف میباشد و گاهی مدل باز شدن تیغه میتواند به عنوان مشخصه یک برند باشد مانند مکانیزم تامب هول(thumb hile) که به عنوان مشخصه شاخص چاقوهای اسپایدرکو بوده، در عکس ذیل میتوانید با انواع مکانیزم باز شدن تیغه و نامهای تخصصی آنها آشنا شوید.
چاقوهای تاشو چندکاره
چاقوهای تاشو میتوانند بجای داشتن یک تیغه دارای تیغه های متعدد با شیپ و گرایندهای مختلف بوده و علاوه بر تیغه چاقو ابزار های دیگری مانند اره، قیچی و انواع پیچ گوشتی هم در آنها وجود داشته باشد.
از مهمترین برندهای تولید کننده چاقوهای چندکاره میتوان به برند مشهور ویکتورینوکس اشاره کرد این شرکت بصورت تخصصی در مورد طراحی و ساخت چاقوهای چندکاره با کاربردهای مختلف فعالیت دارد به طوری که نام چاقوهای چندکاره با آرم این برند(پرچم کشور سوییس) عجین گشته و به آنها چاقوی سوییس آرمی نیز میگویند.
برای مشاهده و خرید بهترین و پرکاربردترین چاقو و ابزار سفری در فروشگاه میلاد اسپرت روی صفحه “چاقو و ابزار” کلیک کنید.
نظرات کاربران